Phong tục tập quán của các dân tộc Việt Nam vô cùng phong phú. 54 dân tộc anh em sống trên khắp đất nước hình chữ S, mỗi dân tộc đều có những nét văn hóa và phong tục tập quán riêng. Từ xa xưa, mỗi người Việt Nam đều gắn bó mật thiết với làng quê, mái ấm của mình trên cơ sở đồng thuận, nhất trí. Do đó, các phong tục tập quán Việt Nam đa dạng là thế nhưng vẫn được lưu giữ và bảo tồn đến ngày nay.
I. Phong tục tập quán là gì?
Phong tục tập quán là những tập quán văn hóa mang tính lịch sử, dân tộc được hình thành trong đời sống của mọi người, đã trở thành những chuẩn mực văn hóa mà mọi người đều thừa nhận và làm theo. Những chuẩn mực văn hóa này có thể là những chuẩn mực xã hội bắt buộc hoặc những tập quán văn hóa tự nguyện của các thành viên trong cộng đồng xã hội. Đây là những ứng xử văn hóa của con người với tự nhiên, xã hội và bản thân, được lưu truyền trong cộng đồng xã hội từ lâu đời và trở nên quen thuộc, chuẩn mực.
II. Các phong tục tập quán ở Việt Nam
1. Tục ăn trầu
Chắc hẳn ai cũng biết đến câu chuyện cổ tích nổi tiếng “Chuyện trầu cau”. Món trầu cau tiêu biểu cho lối sống dân tộc của người Việt Nam. Miếng trầu bao gồm 4 thành phần chính: Cau (vị ngọt), lá trầu không (vị cay), rễ (vị đắng), vôi (vị nồng).
Tục ăn trầu ngày càng mai một đi theo thời gian. Ở các làng cổ, hiếm người còn lưu giữ được tập tục, nếu có thì chủ yếu là những người cao tuổi. Trong tương lai, tục ăn trầu nếu không được bảo tồn và phát triển có thể mai một dần.
2. Cưới hỏi
Hôn nhân xưa không chỉ là nhu cầu của vợ chồng mà còn đáp ứng quyền lợi của dòng tộc, dòng họ, làng xóm nên người ta rất kén chọn rất kỹ lưỡng, nhiều nghi lễ, thành hôn, đón dâu, lại mặt… để chính thức công nhận người của làng làng. Ngày nay, đám cưới là một nghi lễ quan trọng không thay đổi, tuy nhiên một số nghi lễ đã thay đổi theo thời đại.
3. Phong tục tang lễ
Người Việt Nam quan niệm “nghĩa tử là nghĩa tận” nên khi có người qua đời, tang lễ được tổ chức chu đáo để tỏ lòng tiếc thương, tiễn đưa người thân về bên kia thế giới chứ không riêng gì gia đình. Hàng xóm sẵn sàng giúp đỡ. Trình tự tang lễ ngày trước là: Người chết tắm rửa sạch sẽ, thay quần áo tươm tất rồi kẹp đũa vào kẽ răng, cho vào miệng một nắm gạo và ba đồng tiền, gọi là nghi lễ ngậm hàm.
4. Giỗ tết
Theo phong tục tập quán từ xa xưa, người dân lấy ngày giỗ làm trọng nên ngoài việc thăm phần mộ, tùy vào gia đình và vị trí người mất mà cúng giỗ. Đây cũng là dịp để gặp gỡ các thành viên trong gia đình, tưởng nhớ những người đã khuất, bàn bạc việc sống, giữ nếp nhà.
5. Lễ hội chùa Hương
Lễ hội chùa Hương được tổ chức tại xã Hương Sơn, huyện Mỹ Đức của Hà Nội từ ngày 6 tháng Giêng đến hết tháng ba âm lịch. Trong tâm thức của người Việt, Hương Sơn được coi là cõi của Phật Tổ. Hội trải rộng trên ba tuyến: Hương Tích, Tuyết Sơn và Long Vân.
Đến với Lễ hội chùa Hương, du khách không chỉ được lễ Phật mà còn được thưởng ngoạn cảnh đẹp của núi non sông nước cũng như các làn điệu dân ca, đàn hát, thi chèo thuyền, leo núi và các công trình văn hóa nghệ thuật đặc sắc khác. … Từ Hà Nội, du khách có thể đi xe máy, ô tô, xe khách để đến Chùa Hương.
6. Lễ hội Đền Hùng
Lễ hội Đền Hùng thường được tổ chức từ ngày 1 đến ngày 10 tháng 3 âm lịch để tưởng nhớ công dựng nước của các vị vua Hùng. Đền Hùng tọa lạc trên núi Nghĩa Lĩnh, xã Hy Cương, thành phố Việt Trì tỉnh Phú Thọ. Buổi lễ bắt đầu với nghi lễ dâng hương, đồ tế gồm mâm ngũ quả, bánh chưng, bánh dày nhằm nhớ sự tích Lang Liêu và công ơn trồng lúa nước của người dân.
Đền Hùng cách Hà Nội khoảng 90km, du khách có thể di chuyển bằng ô tô, xe khách và các phương tiện giao thông khác từ Bến xe Meiting. Đến với Đền Hồng, du khách có thể chọn thuê xe ô tô điện, tham quan thuận tiện. Đặc sản của nơi đây là các món đồng quê như thịt chua, bánh tằm cọ, bánh tai, cơm nắm lá cọ, nước mắm lá cọ và canh cá rau sắn.
7. Hội Lim
Được biết đến là lễ hội truyền thống nổi tiếng ở tỉnh Bắc Ninh, Lễ hội Lim là sự kết hợp của những ngôi làng cổ nằm ở núi Lim và đôi bờ sông Tiêu Tương, thể hiện tín ngưỡng văn hóa, nghệ thuật và tâm linh của người dân Kinh Bắc. Hàng năm vào ngày 13 tháng Giêng âm lịch, lễ hội được tổ chức, bắt đầu bằng lễ rước sắc thần chủ làng và vị thần nổi tiếng của quê hương ông.
Ngoài phần lễ, phần hội còn tổ chức các màn đấu võ, đánh cờ, nấu ăn, hát hội và các trò chơi dân gian khác. Cách tổ chức hội Lim của người dân cũng rất đặc biệt, chiếc nón ba tầm, quai thao, dải yếm lụa sồi, khăn đóng,… làm nổi bật nét đẹp của người dân Bắc Ninh. Có lẽ vì thế, Quan họ đã trở thành một nét văn hóa vô hình, một truyền thống độc đáo của dân tộc Việt Nam.
Trên đây là các phong tục tập quán Việt Nam tiêu biểu được lưu giữ đến ngày nay mà santafetrailco.com muốn chia sẻ đến các độc giả. Cảm ơn các bạn đã quan tâm bài viết của chúng tôi, thường xuyên truy cập website để cập nhật thêm nhiều bài viết thú vị khác nhé!
